De R in de maand … Wim predikt de moestuin.

De R in de maand… Tja, het is weer zover, september heeft zich aangemeld en dat houdt in dat de R weer in de maand zit. De maand dat de herfst weer in beeld komt. En zo gaan we langzaam aan weer in de richting van een minder leuke tijd, dagen worden korter, dus ‘s avonds eerder donker, in de tuin merk je het al, veel groenten worden al minder. Er komen al vragen waarom de bladeren van de courgettes, komkommers en pompoenen zo wit kleuren en of dat een enge ziekte is. Nee hoor, eng is het niet, het heet meeldauw en is niet gevaarlijk en meestal in deze tijd van het jaar begint dat of is het inmiddels al begonnen. Je kunt de ergste bladeren wegknippen, de vruchten zullen nog wel doorgroeien, ze hebben er zo te zien geen last van. De foto’s in de diverse moestuin groepen op FacEbook geven al aan dat iedereen druk is met het oogsten van de tomaten. Kenden wij vroeger alleen maar de rode tomaten, inmiddels zie je ze in alle kleuren van de regenboog voorbij komen en ze zijn nog lekker ook. Als je geluk hebt gehad en ze zijn niet aangestoken door de Phytopthora, beter bekend als de aardappelziekte, dan kun je nog heel wat tomaten oogsten. Verder zie je ook veel paprika’s en pepers voorbij komen, tientallen soorten en modellen, ook hiervan een prachtige kleurenmengeling. Bij mij staan dit jaar zelfs al 6 of 7 verschillende peperrassen in de tuin. At ik tot voor vorig jaar nooit pepers in mijn eten… dit jaar bijna dagelijks. De pepers kleuren al mooi, maar de paprika’s buiten in de tuin hebben een wat langere weg te gaan, dus ik hoop dat ze eind september bij goed weer nog gekleurd zijn, maar groen zijn ze ook goed te eten. En wie weet geeft begin oktober nog een paar mooie dagen, hoewel de nachten wel kouder worden. Maar de paprika’s en tomaten in de kas, ook serre genoemd, komen vast mooi op tijd op kleur. Buiten gekweekte aubergines. Links de “Diamond” en rechts de gewone lange. De Diamond woog zelfs 320 gram. En de pompoenen? Meestal staat erbij dat ze geoogst kunnen worden in september en oktober, dus ook dat gaat de goede kant op. Het valt mij wel op dat ze dit jaar veel eerder op kleur zijn dan vorig jaar, zelfde ras en zelfde tijd gezaaid. Hier zijn het er 3 soorten, de grote soeppompoen Banana jumbo is er één van, ze kunnen wel tot 3.50m lang worden en tot 50kg wegen. Dat zal in mijn tuin niet gebeuren, maar er liggen er al wel een paar hele mooie. De Small sugar, zaden uit de eigen pompoen… , prachtig zijn ze geworden. Verder, voor mij nieuw, de Hokaido, heerlijk, in diverse gerechten, van soep tot gebakken in de oven of koekenpan, met honing en tijm, of meebakken met een mengeling van courgette,ui, knoflook, paprika, peper, aubergine etc… en wat denk je van pompoen in zoetzuur? Zo heerlijk! Hoe dat moet? Gewoon, witte azijn koken met voldoende suiker en een paar kruidnagels toevoegen. Dat is al genoeg. Azijn koken met de suiker, stukjes pompoen heel even meekoken tot ze iets glazig worden, dan de pompoenstukjes in schone potjes, 2 kruidnagels per potje er in en daarna bijvullen met de kokende gezoete azijn. , zorg dat de randen van de potten goed schoon zijn, onbeschadigde deksels er stevig op draaien en dan de potten op de kop zetten op een handdoek, als ze koud zijn rechtop zetten, etiketje erop met naam en datum en dan wegzetten, na een paar maanden zet ik al het eerste potje in de koelkast en als ik dan op een winteravond zin heb in iets lekkers…. Dan zijn ze lekker koud om te eten. Verder heb ik al een deel van de bonenstokken uit de grond getrokken. Ja, dat is vrij vroeg, meestal deed ik dat eind september, maar dit jaar waren ze eerder dan andere jaren geel en / of bruin geworden. En aangezien ik ontzettend veel bonen heb kunnen oogsten voor mezelf, maar ook om weg te geven en de vriezer vol is… heb ik ze opgetrokken. Alleen het heilig boontje heb ik laten staan voor het zaad, de wortels opgetrokken zodat ze gewoon kunnen afsterven. Dat zaad.. een deel ga ik verwerken als droogboon en een paar wil ik er volgend jaar in mijn kleine tuin zaaien. De stamslabonen doen het nog goed, daar kan nog wekelijks van geplukt worden. Eind juni heb ik er nog wat gezaaid en daar alweer twee maal een zak vol van kunnen afplukken. Er komen in september nog weer kropjes sla, die zijn inmiddels mooi in de groei. Verder zal er de nodige andijvie kunnen worden geoogst, in mijn geval zomerandijvie, de winterandijvie kan nog veel later geoogst worden. groenlof, voor onze zuiderburen suikerbrood genoemd, kan zelfs tot december/ januari worden geoogst, kunnen best wat vorst verdragen, ik vind ze persoonlijk na de eerste vorst nog lekkerder van smaak. En wat te denken van de prei, de selderij, peterselie, basilicum en diverse andere kruiden? Ik lees al over de groentedrogers, droogden we vroeger in de oven, wat soms een hele dag duurde, tegenwoordig gaat dat in een groentedroger, ook nog veel sneller. prei en selderij en peterselie, maar ook basilicum, gaan bij mij de vriezer in, je kunt bosjes kruiden invriezen en zo in zakjes doen in de vriezer, bij gebruik, breek je af wat je nodig hebt. Zelf heb ik het nog wel gesneden en ingevroren. Bulgaarse Reuzen En de kolen? Rode-, witte- en savooiekool of nog andere soorten, je kunt ze op het land laten staan, maar het is zo jammer dat zo’n kool “breekt”, dat zie je soms, ook komen er vaak rupsen op. Ze kunnen nog wel een tijdje op het land staan, maar diverse kolen zijn hier de vriezer ingegaan, hoewel je rode kool prima rauw als geblancheerd kunt invriezen, kun je ze ook in potten wecken of in gewone potten met schroefdeksels. Vele mogelijkheden. Je kunt ze ook oogsten en op de kop hangen in een koude ruimte, kelder of zo, dan blijven ze nog lang goed. boerenkool is nu, net als palmkool, nog mooi in de groei en kan gewoon in de winter op het land blijven staan, net als de pastinaken. De worteltjes kunnen ook nog lang in de grond blijven, desnoods bij kouder weer afdekken met een laag blad van de bomen of in kistjes met geel zand bewaren. De bietjes zijn grotendeels geoogst, er worden er regelmatig nog wat uit getrokken, ik heb er genoeg ingevroren en veel kunnen weggeven. Ook deze kun je bij kouder weer afdekken met blad of in geel zand bewaren, net als de worteltjes. De aardappelen, de vroege en middenvroege zijn al een tijdje uit de grond, de middenlate tot late rassen worden in september en oktober geoogst. Als ik bij de boeren op het land zie hoe groen het loof nu nog is, wetende dat het meerdere malen is bespoten tegen de aardappelziekte, dan vind ik het niet erg dat mijne, die niet bespoten zijn, nu al zijn afgestorven en een prachtige oogst laten zien. Mijn wintervoorraad heet jelly, na navraag is dit de vervanger van de Bintje, geschikt voor zowel zand- als kleigrond, een lekkere aardappel redelijk vastkokend. Ze zijn gerooid. Maar er staan nog 4 stronken met Mozart, ook een hele fijne aardappel, maar dit jaar niet gepoot, toen ik van het voorjaar aan het schoffelen was tussen mijn paprikaplanten, zag ik deze 4 nog opkomen, vergeten aardappelen van vorig jaar zeg maar, over het hoofd gezien en toen voorzichtig eruit gehaald en ergens anders weer neergezet, die zal ik binnenkort nog rooien. Noem het maar een extraatje :) . De schorseneren heb ik dit jaar weer voor het eerst sinds jaren, ik vond ze altijd heerlijk, maar verdraag ze niet altijd even goed. Nu staan ze er weer, oktober is de maand om ze te oogsten, de lange donkere wortels, die als er een stukje in de grond achterblijft, zich volgend jaar weer laat zien. Ook wel keukenmeidenverdriet genoemd, omdat ze zo moeilijk schoon te maken zijn, je handen worden pikkerig en zwart bij het schillen. Maar ik doe het net als bij bietjes, ik kook ze en daarna gaat de schil er vrij gemakkelijk af. En er is vast nog wel wat te zaaien in deze maand, pluksla of late spinazie, dat kan nog en vast nog wel meer. De Nieuw Zeelandse spinazie groeit nog steeds, daar heb ik het hele jaar plezier van gehad, je kunt blijven plukken, het groeit zo weer aan. Net als de snijbiet, als je het op rijtjes zaait, kun je het afsnijden als spinazie en als je de zaadjes om de 10cm legt, krijg je grote planten waar je het hele jaar van plukken kunt. Ik moet er wel bij zeggen dat snijbiet in deze tijd van het jaar wel wat bruine randjes en vlekken op het blad laat zien… En de bloemen, ze bloeien nog prachtig, ook de Afrikaantjes staan vol op in bloei. Langzaam aan gaan we de herfst tegemoet, geniet nog even lekker van alles in je moestuin, nu kan het nog en laten we hopen op een paar mooie warme septemberdagen, die kunnen nog veel goeds brengen. Succes allemaal met de laatste tuinmaanden, hopelijk nog veel leuks om te oogsten. Wim.