Een droge moestuin, wat nu ?

De tonnen leeg, geen irrigatie systeem of wateraansluiting, tevergeefs de buienradar bekijken, opwarming (lees uitdroging) van de aarde, ... Het is weer zo ver. In mijn dorp viel er de laatste twee maanden april en mei slechts 23,2 mm. In 2016 was dat 85,7 mm. De jaren daarvoor gelijkaardig. Na het geklaag en het gezaag over te weinig regen, ben ik op zoek gegaan naar andere oplossingen. Oplossingen waar we wel invloed op hebben, het klimaat laat zich helaas niet de les lezen. Er zijn regio's in de wereld waar het nog droger is als hier. En ook daar doen ze aan landbouw. Ik verzamelde volgende tips.

Dry farming - droog moestuinieren

Dry farming (ik noem het voor het gemak droog moestuinieren) is een strategie voor land en tuinbouw waar regen en (grond)water schaars is. Per definitie is droog moestuinieren, groenten kweken zonder water te gieten in een klimaat dat slechts 50 mm of minder regenval heeft per jaar. Dat is bij ons nooit het geval maar de technieken die toegepast worden kunnen ons helpen in de drogere maanden.

Droogte versus droge omstandigheden in de moestuin

Groenten en andere gewassen hebben water nodig voor het kiemen, groeien en fruit aan te maken. Maar ook voeding nemen planten op via water. We spreken van droogte wanneer planten er niet in slagen water op te nemen. Dat is niet hetzelfde als droge omstandigheden. Woon je in een droge regio of blijven de watersluizen in je regio dicht, dan kun je zeker nog genieten van een productieve moestuin. Droog moestuinieren is niet moestuinieren zonder water, het is gewassen kweken met beperkte hoeveelheden water en het maximum halen uit weinig water.

Doelstellingen bij droog moestuinieren

Bepaal voor je aan het moestuin seizoen begint enkele doelen als je groenten wilt kweken in droge omstandigheden.

• Vang iedere regendruppel op die je maar kan.
• Kies voor gewassen of variëteiten die overleven in droge omstandigheden.
• Vergroot je zaai afstanden, minder groenten per m2 is beter bij droogte.
• Vermijd verdamping van het water dat na de wintermaanden overvloedig aanwezig is.

Droge moestuin tips of tips voor droge moestuinen

Dit zijn enkele eenvoudige praktijkvoorbeelden om je droge moestuin doelen hier boven te bereiken.

• Voeg organisch materiaal toe aan je tuin. Geteerde compost of mest. Hoe meer hoe beter. Voeg ieder jaar ten minste twee keer 1 cm geteerde compost of mest toe. 1 keer in de vroege lente en 1 keer in de herfst. Met 1 big bag van 1 kubieke meter (1000 liter of een 15 tal zakken van 60 liter) compost, kun je een moestuin van 50 m² twee keer voorzien van 1 cm. Koop een goede onkruid vrije compost. De compost van afvalverwerkingsbedrijven zit vaak vol zaden. Je weet wat er gebeurt als onkruid kiemt ... het neemt water uit de grond.
• Breng een laag mulch aan rond je gewassen. Het houdt het vocht in de grond en werkt als een isolator. De temperatuurschommelingen in het restaurant van je moestuin (waar je planten eten) blijft aangenaam constant. Je kunt mulchen met geteerde (onkruid vrije) compost, stro (zonder aren met graan want die kiemen ook), bladeren, gras, krantenpapier, karton, ... Als je compost gebruikt, let dan op dat je het niet net naast de stammen van planten gebruikt, je stammen kunnen rotten. Mulch zal je moestuin bodem ook beschermen tegen droge wind en de brandende zon.
• Hou je tuin onkruid vrij. Onkruid strijdt met je groenten om bodemwater, voedingsstoffen en licht. Verwijder onkruid met de hand wanneer het 5 tot 8 cm hoog is en voor het echt veel water, licht en voedsel wegneemt van je groenten. Je kunt ook schoffelen. Hierbij bewerk je de grond oppervlakkig en leg je de wortels van het onkruid bloot en sterft het af. Dood onkruid is ook een vorm van mulch, je kunt het zeker laten liggen. Laat nooit toe dat onkruid zichzelf uitzaait en vermenigvuldigt. Je rug zal je dankbaar zijn.

• Bewerk je moestuin grond oppervlakkig, losse aarde neemt sneller vocht op dan aangekoekte of dicht gespoelde grond. Gebruik je mulch, dan sla je deze vlieg ook in dezelfde klap. Goed bewerkte grond neemt tot 70% water op bij regenval. Bewerk ook 5 tot 8 cm diep na iedere periode van regen.
• Bewerk je moestuin bodem ieder jaar met een woelvork. Zo maak je de bovenste 25 cm van je grond goed los en wordt meer vocht diep in de grond opgeslagen tot wanneer je planten ze nodig hebben. In losse grond geef je groenten de kans om een dieper wortelgestel aan te maken en meer makkelijker vocht op te nemen. Woel je grond nooit om als je bodem te nat of te droog is, een goed moment is de herfst. Het onkruid groeit dan niet snel meer terug omdat de temperaturen dalen. Je kunt er je laagje compost (zie hoger) opdoen.
• We willen allemaal zoveel mogelijk groenten uit onze tuin halen. Maar met zandgrond die snel uitdroogt of weinig water voor handen, doe je er goed aan de zaai- en plantafstanden iets ruimer te nemen. Die de plant en zaai afstanden uit de gewasfiches op onze site x 1,5 en je zult meer oogsten in een droge moestuin dan wanneer je het niet doet. Met minder planten blijft het water ook langer in de grond en dat is goed nieuws voor de groenten die je wel zult oogsten. Wat ben je met 100 worteltjes van een pink dik als je 50 mooie dikke wortelen kunt oogsten.
• Plant vroege rassen of kies een vroege teelt. Vroeg op het jaar is er meer vocht in de grond. Plant bijvoorbeeld meer vroege aardappelen als late aardappelen. Of kies voor een Weeuwenteelt bloemkool. Alle teelten per gewas vind je hierboven via de knop 'Gewassen'. Zaai binnen voor waar je meer toegang hebt tot water. Bij mijn video's over Hoe zaai ik met Buzzy Seeds en Horti Tops, krijg ik vaak de opmerking : "Ik zaai die rechtstreeks". Met alle respect maar in mijn zandbak kan ik momenteel heel weinig zaaien. Of ik moest er met een gieter naast staan (#overdrijf).
• Kweek mini of dwerg variëteiten. Bij tomaten 'Tiny Tim' in potten of de 'Iznik' snack komkommer, of worteltjes 'Parijse Markt'. Minder grote groenten betekent ook kleinere bladeren, kleinere vruchten en dus minder water opname. Vaak ligt een grote komkommer toch uit te drogen in de koelkast, zeker als je maar een klein gezin hebt. Oogst je groenten vroeger. Ik oogst mijn broccoli wanneer ze een grote sinaasappel groot zijn. Je hebt meer smaak en wanneer er te weinig vocht is gaan ze toch vroegtijdig doorschieten.

• Als je zaait, dun dan iets vroeger uit in je droge moestuin. In ideale omstandigheden dun je bijvoorbeeld uien, pluksla of wortelen uit als je ze al kunt eten (als Stengelui, lentesla of als jonge worteltjes) maar met een droge moestuin doe je het beter vroeger. Laat al heel snel de sterkte zaailingen doorgroeien, beschouw het als onkruid wieden, waarbij je voorkomt dat andere planten het water voor de neus van groenten weg kaapt.
• Oogst niet te laat maar op de piek van de groente of nog iets er voor. Zo blijft de plant geen water opnemen terwijl de smaak en textuur minder wordt. Laat nog wat water over voor een vervolgteelt.
• Gebruik indien beschikbaar een druppel irrigatiesysteem, dat werkt zeer goed en geeft je planten geleidelijk water. Dik je druppelsysteem af met stro om verdamping tegen te gaan. Gebruik wel een timer en pas het debiet aan volgens de noden van je moestuin.
• Liever 1 keer goed water geven dan elke dag een beetje. Wortels van planten volgen het water. Bewater je droge moestuin diep met een fijne sproeikop, zo sijpelt het water tot diep door en stroomt het niet weg op je licht bewerkte grond. Begiet 's morgens de basis van je planten. Vrees je dat je de stam of de bladeren zult nat maken, doe het dan 's avonds, dan hebben je planten voldoende tijd om uit te drogen voor de nacht valt. En ook niet te verbranden in de schroeiende zon.
• Vang zoveel mogelijk water op. Aan het tuinhok of aan de kippenren en maak compost thee. Je kunt compost thee maken door evenveel water als compost te mengen met oude, geteerde compost. compost thee is een stof die rijk is aan voeding en wordt meteen door de planten opgenomen in tegenstelling door organische meststof korrels. Onthou, planten drinken hun voedsel.
• Bescherm je droge moestuin met een natuurlijk windscherm, zo droogt je tuin minder snel uit. Dat kan een haag zijn of een hek. Je kunt ook zonnebloemen of aardpeer gebruiken. Sommigen gebruiken ook worteldoek.
• Voor mensen met een kleine moestuin is dit geen optie maar een jaar je grond braak laten liggen zonder gewassen er op kan je waterpeil weer op niveau zetten. Dit is ook een techniek die bij droog moestuinieren gebruikt wordt in combinatie met mulch.

Ziezo, in plaats van te veel te klagen over het gebrek aan regen, heb ik mijn tijd gebruikt om informatie en tips te zoeken over moestuinieren in een droge moestuin. Zo zal ik volgend jaar weer iets beter voorbereid aan de start komen. Grts Tom