Pastinaak Zaden: Complete Gids voor Zaaien en Kweken

Belangrijkste Punten

• Zaai pastinaak zaden van april tot half mei direct in de volle grond voor de beste resultaten
• Deze vergeten groente uit de schermbloemenfamilie heeft 18-20 weken nodig van zaad tot oogst
• Verse zaden zijn essentieel omdat pastinaakzaden binnen 2 jaar hun kiemkracht verliezen
• De wortels kunnen tot wel 30 cm lang worden en zijn oogstbaar van oktober tot maart
• Pastinaken die vorst verdragen krijgen een heerlijk zoete smaak met subtiele anijssmaak

Je kent vast wel die lange, witte wortels die je soms ziet liggen in de groentevak. Pastinaak, ook wel witte wortel genoemd, is zo’n groente die iedereen wel eens heeft gezien maar misschien nog nooit zelf heeft gekweekt. En dat is eigenlijk best jammer, want deze vergeten groente is niet alleen superlekker, maar ook verrassend gemakkelijk te kweken in je eigen moestuin.

Pastinaak smaakt een beetje zoals een kruising tussen wortel en aardappel, met een zoete ondertoon en een hint van anijs. Perfect voor in een ovenschotel, soep of gewoon geroosterd als bijgerecht. En het mooie is: eenmaal geplant, kun je de hele winter blijven oogsten. De plant kan namelijk prima vorst verdragen – sterker nog, de smaak wordt er alleen maar beter van.

In dit artikel neem ik je mee door alles wat je moet weten over pastinaak zaden. Van wanneer je ze het beste kunt zaaien tot hoe je ze verzorgt en uiteindelijk oogst. Ook vertel ik je waar je de beste biologische pastinaak zaden kunt kopen en welke variëteiten er zijn.

Wat zijn Pastinaakzaden?

Pastinaak (Pastinaca sativa) behoort tot de schermbloemenfamilie, net zoals wortelen, peterselie en selderij. Het is eigenlijk een vergeten groente die vroeger veel belangrijker was dan nu. Voordat de aardappel naar Europa kwam, was pastinaak een belangrijk voedingsgewas. De lange, witte wortel kan wel 20 tot 30 centimeter lang worden en heeft een karakteristieke vorm die smaller wordt naar beneden toe.

Wat de smaak betreft, kun je pastinaak het beste omschrijven als zoet met hints van wortel, aardappel en anijs. Die zoete smaak wordt vooral uitgesproken nadat de plant vorst heeft gehad – dan zet de plant namelijk zetmeel om in suikers. Restaurants waarderen pastinaak steeds meer om zijn unieke smaakprofiel en veelzijdigheid in de keuken.

De plant is tweejaarig, wat betekent dat hij in het eerste jaar zijn wortel ontwikkelt en in het tweede jaar bloeit en zaad maakt. Voor ons als tuinders betekent dit dat we in het eerste jaar de lekkere wortels oogsten. De pastinaakzaden zelf zijn relatief groot en plat, wat het zaaien gemakkelijker maakt dan bij veel andere groenten.

Pastinaak zit boordevol voedingsstoffen. Hij bevat veel vitamine C, folaat en kalium. Ook zit er veel vezels in, wat goed is voor je spijsvertering. En omdat pastinaak van nature zoet is, hoef je er niet veel bij te doen om hem lekker te bereiden.

Wanneer Pastinaakzaden Zaaien

Het juiste moment om pastinaak zaden te zaaien is cruciaal voor een succesvol gewas. De beste periode is van begin april tot eind mei, maar half mei is eigenlijk het laatste moment waarop je nog kunt zaaien voor een goede oogst in de herfst en winter.

De grond moet een temperatuur hebben van minimaal 10°C voordat je kunt beginnen met zaaien. Te vroeg zaaien, bijvoorbeeld al in maart, brengt risico’s met zich mee. De zaden kunnen dan slecht kiemen door de koude grond, en jonge plantjes kunnen schade oplopen door late nachtvorst.

Let op regionale verschillen binnen Nederland. In het zuiden kun je vaak iets eerder beginnen dan in het noorden. Aan de kust kun je door de gematigde temperaturen meestal wat langer doorzaaien. Maar over het algemeen geldt: wacht tot de grond lekker warm aanvoelt als je er met je handen in zit.

Het weer speelt natuurlijk ook een grote rol. Een koud voorjaar betekent dat je moet wachten, terwijl een warm voorjaar je de kans geeft om vroeg te beginnen. Hou de weersvoorspellingen in de gaten en kies een periode met stabiel, mild weer voor het zaaien.

Zaaikalender per Maand

April: Ideaal om te starten vanaf de tweede helft van de maand. De grond is dan meestal warm genoeg en het risico op nachtvorst neemt af. Begin met een kleine selectie om te testen hoe je grond reageert.

Mei: Dit is de topmaand voor het zaaien van pastinaak. Tot half mei kun je nog prima zaaien voor een goede oogst. Na half mei wordt het steeds lastiger om het gewas op tijd rijp te krijgen voor de winter.

Je kunt pastinaak goed combineren met andere wortelgewassen in je moestuin. Zaai bijvoorbeeld in april je wortelen en pastinaken tegelijk, dan kun je ze samen verzorgen. Voor opeenvolgende oogsten kun je elke twee weken een nieuwe rij zaaien, maar hou wel rekening met de lange groeitijd van ongeveer 20 weken.

Hoe Pastinaakzaden Zaaien

Een goede start begint bij de grondvoorbereiding. Pastinaak houdt van lichte, losse grond met goede drainage. Zandgrond is idealer dan zware kleigrond, omdat de lange wortels zich makkelijker kunnen ontwikkelen in losse aarde. Werk de grond goed los tot een diepte van ongeveer 30 centimeter – remember, die wortels worden lang! Pastinaakzaden moeten in een zonnige, voedzame grond worden gezaaid.

De zaaiafstand is belangrijk voor een goed resultaat. Houd 30 centimeter tussen de rijen aan en plant de zaden ongeveer 15 cm uit elkaar. Als je merkt dat er meer zaden kiemen dan verwacht, dan kun je na opkomst altijd nog de opkomst uitdunnen. De zaaidiepte moet ongeveer 1 tot 1,5 centimeter zijn – niet dieper, want dan hebben de zaden moeite om door het laagje aarde heen te komen.

Gebruik altijd verse zaden, maximaal 1 jaar oud. Pastinaakzaden verliezen snel hun kiemkracht, veel sneller dan andere groentezaden. Oude zaden kiemen slecht of helemaal niet, wat een grote teleurstelling kan zijn na weken wachten.

Stap-voor-Stap Zaaiproces

1. Maak voren: Gebruik het handvat van je hark om rechte, ondiepe voren in de grond te maken. Druk het handvat voorzichtig in de aarde tot ongeveer 1,5 centimeter diep.
2. Plaats de zaden: Leg de zaden met een onderlinge afstand van ongeveer 15 cm in de voren. Door hun grootte kun je ze gemakkelijk individueel plaatsen.
3. Dek af: Schuif voorzichtig aarde over de zaden. Zorg dat het laagje aarde niet dikker is dan 1,5 centimeter, anders hebben ze moeite om te kiemen.
4. Markeer de rijen: Zet stokjes neer of gebruik labels om te onthouden waar je hebt gezaaid. Pastinaak doet er namelijk 2-3 weken over om te kiemen, en dan kun je makkelijk vergeten waar ze staan.
5. Water geven: Geef na het zaaien een goede gietbeurt, maar vermijd te veel water. De grond moet vochtig blijven tijdens de kiemperiode, maar niet drijfnat.

Tijdens de ontkieming, die 2 tot 3 weken duurt, is het belangrijk om de grond licht vochtig te houden. Controleer regelmatig, vooral bij droog weer. Als de eerste zaailingen opkomen, kun je na een paar weken uitdunnen als de planten te dicht op elkaar staan.

Verzorging van Pastinaakplanten

Als je pastinaakplanten eenmaal zijn opgekomen, hebben ze eigenlijk niet zoveel verzorging nodig. Onkruidbestrijding is wel noodzakelijk, maar doe dit wel voorzichtig. De wortels groeien dicht onder het oppervlak, dus schoffel niet te diep. Trek onkruid liever met de hand weg of gebruik een handharkje om alleen de bovenste laag aarde los te maken.

Water geven doe je vooral in droge periodes. Pastinaak heeft een diepe penwortel die goed water kan opnemen uit diepere grondlagen, dus je hoeft niet dagelijks te gieten. Een keer per week een flinke gietbeurt is meestal genoeg, tenzij het echt extreem droog is.

Voor bemesting kun je het best compost gebruiken. Werk dit in de herfst voor het zaaien door de grond, dan hebben de planten het hele groeiseizoen voedingsstoffen beschikbaar. Te veel stikstof vermijd je beter, want dan krijg je veel blad maar kleine wortels.

Let op voor ziekten en plagen, hoewel pastinaak over het algemeen vrij sterk is. Soms komen er luizen op, die kun je wegspuiten met water of behandelen met zeepsop. Slakken vinden de jonge blaadjes ook lekker, dus houd daar een oogje op in de eerste weken.

Een belangrijke waarschuwing: de bladeren van pastinaak kunnen huidirritatie veroorzaken bij zonnig weer. Draag handschoenen als je tussen de planten werkt, vooral op warme, zonnige dagen.

Oogsten van Pastinaken

Het oogsten van pastinaken is eigenlijk het leukste onderdeel van het hele proces. De oogsttijd loopt van oktober tot maart – een hele lange periode waarbij je vers uit je eigen tuin kunt halen. Maar het beste moment is eigenlijk na de eerste vorst, want dan wordt de smaak veel zoeter en voller.

Vorst heeft een bijzonder effect op pastinaken. De koude zet zetmeel om in suikers, waardoor de wortels hun karakteristieke zoete smaak krijgen. Pastinaken die nog geen vorst hebben gehad, smaken wel lekker maar missen die diepe, zoete smaak waar het gewas om bekend staat.

Voor het daadwerkelijke oogsten is een spitvork noodzakelijk. Steek deze naast de plant in de grond en werk de wortel voorzichtig los. Trek nooit hard aan de bladeren, want dan breekt de wortel af en blijft het grootste deel in de grond zitten. De wortelen kunnen namelijk best diep zitten.

Je kunt geoogste pastinaken prima bewaren. In een koele, donkere plaats blijven ze weken goed. Je kunt ze ook in vochtig zand bewaar in een koude kelder of garage. Of je laat ze gewoon in de grond staan en oogst naar behoefte – ze kunnen prima vorst verdragen.

Een rijpe pastinaak herken je aan de grootte – ze moeten minstens 15 cm lang zijn voordat ze echt lekker zijn. Te kleine wortelen kun je beter nog even laten staan, tenzij je ze als ‘baby-pastinaken’ wilt gebruiken.

Pastinaakzaden Produceren en Bewaren

Als je je eigen pastinaakzaden wilt produceren, dan moet je rekening houden met de tweejarige levenscyclus van de plant. In het eerste jaar groeit de wortel, in het tweede jaar komt de bloei en zaadvorming. Je kunt zelf pastinaakzaden winnen door een paar planten in de grond te laten staan.

Voor zaadwinning laat je een paar van je beste planten in de grond staan tijdens de winter. Kies planten met mooie, rechte wortels en goede groei. Deze planten overwinteren en beginnen in het voorjaar opnieuw te groeien.

In het tweede jaar, meestal rond maart, begint de plant nieuwe bladeren te vormen. Later in het seizoen, rond juni tot september, komt de bloei. Pastinaak krijgt dan grote, schermvormige bloemen die er heel decoratief uitzien. Na de bloei vormen zich de zaden.

De zaden zijn rijp als de bloemschermen bruin worden en droog aanvoelen. Dit is meestal in de herfst van het tweede jaar. Knip de schermen af en hang ze op een droge plaats om na te drogen. De zaden vallen er vanzelf uit of kun je er voorzichtig uit schudden.

Voor bewaren van zaden geldt: koel en droog opslaan in een luchtdichte verpakking. Zet er het jaar van oogst op, want onthoud dat pastinaakzaden maximaal 2 jaar hun kiemkracht behouden. Eigenlijk is het beter om ze binnen een jaar te gebruiken voor de beste resultaten.

Populaire Pastinaak Variëteiten

Er zijn verschillende rassen pastinaak verkrijgbaar, elk met zijn eigen kenmerken. Een populaire variëteit is ‘Tender and True’, die bekend staat om zijn gemakkelijke teelt en goede vorsttolerantie. Deze soort geeft meestal mooie, rechte wortels en heeft een betrouwbare oogst. Tender and True is een populair pastinaakras dat bekendstaat om zijn lange, taps toelopende wortels en zoete smaak. Andere populaire pastinaakrassen zijn 'White Gem' en Guernsey.

Wilde pastinaak (Pastinaca sativa) groeit van nature in veel delen van Europa, maar die is niet hetzelfde als de gekweekte variëteiten. Wilde pastinaak heeft meestal kleinere, taaiere wortels die minder geschikt zijn voor consumptie. Voor je moestuin kies je beter voor een gecultiveerde selectie.

Andere beschikbare rassen variëren voornamelijk in wortellengte, dikte en groeisnelheid. Sommige zijn beter geschikt voor zware grond, andere groeien beter in lichtere grond. Vraag in je tuincentrum naar het ras dat het beste past bij jouw omstandigheden.

Biologische Pastinaakzaden

Steeds meer tuinders kiezen voor biologische pastinaak zaden. Deze zaden komen van planten die zijn geteeld zonder kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen. Je herkent biologische zaden aan keurmerken zoals EKO of Skal certificering.

De voordelen van biologisch zaad gaan verder dan alleen het ontbreken van chemicaliën. Biologische zaden komen vaak van planten die zijn geselecteerd op natuurlijke weerstand en goede smaak. Ze zijn ook beter aangepast aan biologische teeltmethoden.

Prijsverschillen tussen biologische en conventionele zaden zijn er wel, maar meestal niet heel groot. Biologische zaden kosten iets meer, maar als je bedenkt hoeveel planten je uit één zakje zaden krijgt, valt het best mee. De beschikbaarheid wordt steeds beter – de meeste leveranciers hebben nu biologische opties.

Waar Pastinaakzaden Kopen

Bij Plukkers.com natuurlijk :)

Bij prijsvergelijking tussen verschillende aanbieders moet je niet alleen naar de prijs van het zakje kijken, maar ook naar hoeveel zaden erin zitten. Soms betaal je iets meer maar krijg je wel veel meer zaden. Vergeet ook niet om verzendkosten mee te rekenen bij online aankopen.

Kwaliteitsgaranties zijn belangrijk bij pastinaakzaden vanwege hun korte houdbaarheid. Koop alleen bij leveranciers die het productiejaar vermelden en garanties geven op kiemkracht. De zaadbedrijven waar Plukkers mee samenwerkt doen zelfs kiemkrachttest.

Een handige tip: voeg pastinaakzaden toe aan je winkelwagentje als je toch al andere zaden bestelt. Dan kun je de verzendkosten verdelen over meerdere producten en is het voordeliger.

Veelgestelde Vragen

Waarom kiemen mijn pastinaakzaden niet?

De meest voorkomende reden is dat de zaden te oud zijn. Pastinaakzaden verliezen snel hun kiemkracht, vaak al na één jaar. Controleer altijd de datum op de verpakking en koop alleen verse zaden. Een andere oorzaak kan zijn dat de grond te koud is – wacht tot de temperatuur minstens 10°C is.

Kan ik pastinaakzaden bewaren voor meerdere jaren?

Helaas niet. Pastinaakzaden behouden hun kiemkracht maximaal 1-2 jaar, en na het eerste jaar neemt de kiemkracht al sterk af. Het is beter om jaarlijks verse zaden te kopen dan oude zaden te bewaren die waarschijnlijk niet meer zullen kiemen.

Kunnen pastinaken in potten worden gekweekt?

Theoretisch wel, maar het is niet ideaal. Pastinaken ontwikkelen lange penwortels die veel ruimte nodig hebben. Je zou een zeer diepe pot nodig hebben (minstens 40 cm) en zelfs dan krijg je waarschijnlijk kleinere wortels dan in de volle grond. Voor de beste resultaten plant je ze in de moestuin.

Hoe voorkom ik dat pastinaken zich vertakken?

Vertakte pastinaken ontstaan meestal door stenen of harde grond. Zorg voor goed losse, steenvrije grond tot minstens 30 cm diepte. Ook overmatige bemesting kan vertakking veroorzaken, dus wees matig met mest. Constante vocht is ook belangrijk – wisselende droge en natte periodes kunnen de wortelgroei verstoren.

Wat is het verschil tussen wilde en gekweekte pastinaak?

Wilde pastinaak groeit van nature in bermen en weilanden, maar heeft kleinere, taaiere wortels die minder geschikt zijn voor consumptie. Gekweekte rassen zijn geselecteerd op grootte, smaak en textuur. Voor je moestuin gebruik je altijd gecultiveerde variëteiten, niet zaad van wilde planten.